Nadciśnienie tętnicze – produkty zalecane i przeciwwskazane

Nadciśnienie tętnicze, dotyka bardzo dużą część populacji. Może z czasem powodować problemy zdrowotne, w tym choroby serca i czy udar.
Unikanie przetworzonej żywności, bogatej w sól, o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, cukrów prostych na rzecz bogatych w składniki odżywcze pełnowartościowych produktów spożywczych, może pomóc w kontrolowaniu ciśnienia tętniczego krwi.
W sytuacji występowania wysokich wartości ciśnienia tętniczego krwi według Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ang. American Heart Association (AHA) zaleca spożywanie dużej ilości:
- owoców,
- warzyw,
- chudego białka,
- produktów pełnoziarnistych.
Jednocześnie zaleca się ograniczenie pokarmów, które mogą utrzymywać podwyższone ciśnienie krwi, takich jak:
- czerwone mięso,
- sól (sód),
- pokarmy i napoje zawierające dodane cukry.
Dieta DASH
W chorobach serca, nadciśnieniu zaleca się zastosowanie diety DASH.
Jedną z zasad tego sposobu żywienia to włączenie do jadłospisu 4700 miligramów potasu dziennie przy jednoczesnym zmniejszeniu spożycia sodu do maksymalnej ilości 2300mg/dzień – takie postepowanie pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze krwi.
W diecie DASH zalecane jest spożycie:
– owoców, takich jak jabłka, banany i truskawki,
– warzyw, takich jak brokuły, fasolka szparagowa, marchew,
– orzechów, takich jak migdały i orzechy włoskie,
– roślin strączkowych i nasion, takich jak fasola, soczewica i nasiona słonecznika,
– produktów z pełnego ziarna, takich jak makaron pełnoziarnisty, brązowy ryż i płatki owsiane,
– niskotłuszczowych produktów mlecznych, takich jak mleko i ser o obniżonej zawartości tłuszczu,
– chudego białka, takiego jak kurczak bez skóry lub ryby.
Liczba porcji każdego produktu zależy od dziennego zapotrzebowania kalorycznego.
Wskazane jest natomiast ograniczenie:
– produktów o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, takie jak tłuste mięso i olej palmowy,
– napojów słodzonych cukrem,
– słodyczy,
– alkoholu.
Produkty spożywcze, których należy unikać
Niezależnie od tego, czy stosuje się konkretną dietę, czy nie, niektóre składniki i produkty spożywcze mogą wpływać na podnoszenie ciśnienia tętniczego krwi, a ograniczenie tych produktów może pomóc w kontrolowaniu ciśnienia krwi.
- Sól lub sód
Sól, a konkretnie sód zawarty w soli, jest głównym czynnikiem przyczyniającym się do wzrostu ciśnienia krwi i chorób serca. Dzieje się tak ze względu na sposób, w jaki wpływa na równowagę płynów we krwi. Sól kuchenna zawiera około 40 procent sodu. Pewna ilość soli jest niezbędna dla funkcjonowania organizmu, jednakże łatwo jest zjeść jej za dużo. Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca spożycie nie więcej niż 2300 mg sodu/dzień— co odpowiada 1 łyżeczce soli. Większość sodu w diecie pochodzi z przetworzonej żywności, produktów gotowych a nie z soli tzw. kuchennej.
Produkty spożywcze, które są głównymi źródłami soli w codziennej diecie to:
– pieczywo,
– produkty typu fast-food (np. pizza, hod dog),
– wędliny, kiełbasy,
– zupy w proszku,
– konserwy mięsne, rybne, warzywne (np. pomidorowe),
– produkty kiszone (np. ogórki),
– sery.
- Cukier
Według doniesień naukowych cukier — a zwłaszcza napoje słodzone cukrem — przyczynia się do przyrostu masy ciała u dorosłych i dzieci. Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko wystąpienia wysokiego ciśnienia tętniczego krwi.
W jednym z badań przeprowadzonych w 2019 r. na grupie kobiet z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi wykazano, że zmniejszenie spożycia cukru o 2,3 łyżeczki/ dzień może spowodować spadek ciśnienia skurczowego o 8,4 mm Hg i spadek ciśnienia rozkurczowego o 3,7 mm Hg.
- Przetworzona żywność zawierająca tłuszcze nasycone i/lub trans
W profilaktyce chorób serca, wskazane jest ograniczenie tłuszczy nasyconych i unikać tłuszczów trans. Dotyczy to zwłaszcza osób z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego krwi.
Tłuszcze nasycone zwiększają poziom cholesterolu LDL we krwi.
Tłuszcze trans, są szczególnie szkodliwe dla zdrowia i zwiększają ryzyko:
– chorób serca,
– udaru mózgu,
– cukrzycy typu 2.
Produkty przetworzone, półprodukty często zawierają tłuszcze nasycone, a także duże ilości cukru, sodu i węglowodanów o niskiej zawartości błonnika.
Tłuszcze nasycone występują głównie w produktach zwierzęcych, takich jak:
– pełnotłuste produkty mleczne (mleko, śmietana),
– masło,
– czerwone mięso.
Jednym ze sposobów na zmniejszenie spożycia tłuszczów nasyconych jest zastąpienie niektórych produktów zwierzęcych produktami pochodzenia roślinnego zawierającymi zdrowe jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Przykładem są:
– orzechy,
– nasiona,
– oliwa z oliwek,
– awokado.
- Alkohol
Picie alkoholu może wpływać na podniesienie ciśnienia tętniczego krwi. Alkohol może wchodzić w interakcje z lekami przyjmowanymi w celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi co zapobiegać skutecznemu ich działaniu.
Ponadto wiele napojów alkoholowych ma wysoką zawartość cukru i kalorii. Picie alkoholu może przyczyniać się występowania nadwagi i otyłości, co może zwiększać ryzyko nadciśnienia.
Produkty zalecane
Spożywanie produktów spożywczych korzystnych dla serca może obniżać ciśnienie tętnicze krwi, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Ogólnie rzecz biorąc, obejmują one:
– warzywa,
– owoce,
– produkty z pełnego ziarna (kasze, ciemne pieczywo, makaron pełnoziarnisty),
– ryby i drób (kurczak, indyk),
– orzechy i rośliny strączkowe.
Badania sugerują, że określone produkty spożywcze i składniki mineralne mogą również pomóc w przypadku występowania podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi.
Według doniesień naukowych potas obniża ciśnienie krwi u osób z nadciśnieniem, niwelując działanie sodu
Produkty spożywcze zawierające azotany np. buraki, granaty mogą również obniżać ciśnienie krwi. Produkty te zawierają również inne składniki korzystne dla serca, w tym przeciwutleniacze i błonnik pokarmowy.
Korzystając z żywności przetworzonej oraz w puszkach należy wybierać produkty o obniżonej zawartości soli.