Czym są tłuszcze trans i czy są szkodliwe dla zdrowia?

Tłuszcze trans należą do tych niekorzystnych dla zdrowia człowieka. Pomimo, że ich spożycie spadło w ostatnich latach ze względu na wzrost świadomości dietetycznej społeczeństwa, a instytucje regulacyjne ograniczyły ich stosowanie,
tłuszcze trans nadal stanowią problem zdrowia publicznego.

Co to są tłuszcze trans?

Kwasy tłuszczowe trans są formą tłuszczów nienasyconych. Występują w dwóch postaciach – naturalnej, która występuje w niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego (tj. w mięsie i nabiale zwierząt przeżuwających, takich jak bydło, owce, kozy) i nie jest uważana za szkodliwą, oraz sztucznej w postaci uwodornionych olejów roślinnych, które są niebezpieczne dla zdrowia człowieka. Tłuszcze te powstają, gdy oleje roślinne są chemicznie modyfikowane, po to, aby pozostały stałe w temperaturze pokojowej, co zapewnia im znacznie dłuższy okres przydatności do spożycia.

Niekorzystny wpływ tłuszczów trans na zdrowie

Sztuczne tłuszcze trans mogą zwiększać ryzyko chorób serca. Wykazano, że osoby spożywające tłuszcze trans zamiast innych tłuszczów lub węglowodanów doświadczyły znacznego wzrostu poziomu LDL (złego) cholesterolu bez wzrostu HDL (dobrego) cholesterolu. Dodatkowo zastąpienie innych tłuszczów w diecie tłuszczami trans negatywnie wpływa na lipoproteiny, które są ważnymi czynnikami ryzyka chorób serca.

Tłuszcze trans mogą powodować oporność na insulinę i cukrzycę typu 2, ale wyniki badań przeprowadzone na ludziach są niespójne. Duże badanie z udziałem ponad 80 000 kobiet wykazało,
że te, które spożywały najwięcej tłuszczów trans, miały o 40% wyższe ryzyko rozwoju cukrzycy.
Jednakże inne, podobne badania nie wykazały takiego związku.

Wykazano, że tłuszcze trans zwiększają stan zapalny, szczególnie u osób z nadwagą lub otyłością. Uważa się, że nadmierny stan zapalny jest główną przyczyną wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, zespół metaboliczny, cukrzyca i zapalenie stawów.

Źródła tłuszczów trans we współczesnej diecie

Częściowo uwodornione oleje roślinne są największym źródłem tłuszczów trans w diecie. Producenci żywności wykorzystują je, ponieważ są tanie w produkcji i pozwalają na zwiększenie przydatności do spożycia danych produktów.

W ostatnim czasie zaczęto wprowadzać ograniczenia dotyczące tłuszczów trans. W 2018 r. amerykańska Food and Drug Administration (FDA) zakazała stosowania częściowo uwodornionego oleju w większości przetworzonej żywności (40). Jednak zakaz ten nie został w pełni wdrożony, więc obecnie wiele przetworzonej żywności nadal zawiera tłuszcze trans.

Jak unikać tłuszczów trans?

Całkowite uniknięcie z diety tłuszczów trans może być trudne. W Stanach Zjednoczonych producenci mogą oznaczać swoje produkty jako „wolne od tłuszczów trans”, o ile w porcji jest mniej niż 0,5 grama tych tłuszczów.

Aby uniknąć tłuszczów trans, ważne jest, aby uważnie czytać etykiety. Nie spożywać produktów,
które na liście składników mają częściowo uwodornione produkty. Jednakże nie zawsze czytanie etykiet jest wystarczające. Nie zawsze są one wymienione na liście składników.

Dlatego najlepszą rzeczą, jaką można zrobić, to zmniejszyć ilość przetworzonej żywności w swojej diecie.

Podsumowanie

Chociaż (naturalne) tłuszcze trans pochodzące z produktów pochodzenia zwierzęcego spożywane w umiarkowanych ilościach są uważane za bezpieczne, to sztucznie wytworzone tłuszcze trans powodują problemy zdrowotne, dotyczące zwłaszcza chorób serca.

Sztuczne tłuszcze trans są również związane z powodowaniem długotrwałego stanu zapalnego, insulinoopornością i cukrzycą typu 2, szczególnie u osób z otyłością lub nadwagą.