Program 2018

Samorządy uczestniczące w Programie w 2018 roku

- Gmina Aleksandrów Kujawski
- Gmina Cekcyn
- Gmina Miasta Chełmno
- Gmina Chełmża
- Gmina Drzycim
- Gmina Gostycyn
- Miasto Grudziądz
- Gmina Inowrocław
- Gmina Nakło nad Notecią
- Gmina Osielsko
- Gmina Rogowo (p. rypiński)
- Miasto i Gmina Solec Kujawski
- Gmina Świekatowo
- Miasto Toruń
- Powiat Wąbrzeski
- Miasto Włocławek

Założenia programu

Uczestnikami treningu fizycznego prowadzonego w ramach Programu mogą być osoby po 60 roku życia. Górna granica wieku nie jest ograniczona.Przed rozpoczęciem zajęć przeprowadzane jest lekarskie badanie kwalifikacyjne oraz ocena sprawności fizycznej. Po zakwalifikowaniu przez lekarza, uczestnicy ćwiczą w grupach 14-16 osobowych, 3 razy w tygodniu po 45 minut. Grupy prowadzone mogą być jedynie przez przeszkolonych w ramach Programu trenerów. Okres ćwiczeń to 3 miesiące. Pod koniec okresu treningowego przeprowadzane są ponownie testy oceniające sprawność fizyczną uczestników oraz ocena ich satysfakcji z uczestnictwa w Programie. W trakcie trwania Programu przeprowadzane są z uczestnikami spotkania edukacyjne, których celem jest przekazanie informacji o zasadach zdrowego stylu życia, prewencji upadków i związanych z nimi urazów. Programy treningowe ukierunkowane są na poprawę:

- sprawności krążeniowo-oddechowej
- siły i wytrzymałości mięśniowej
- gibkości
- równowagi

Ocena sprawności fizycznej

W ramach oceny sprawności fizycznej uczestników Programu wykonywane są:

- badania antropometryczne
- funkcjonalny test sprawności seniorów
- psychologiczna ocena funkcji kognitywnych

Badania sprawnościowe powtarzane są po zakończeniu programu treningowego dla oceny poprawy sprawności fizycznej jego uczestników i skuteczności stosowanych ćwiczeń.

Wyniki badań kwalifikacyjnych

Liczba uczestników zadeklarowana	Liczba uczestników badana	Liczba uczestników zakwalifikowana
725	683	529

Duża liczba niezakwalifikowanych uczestników wynika z faktu, że kandydaci nie zostali poinformowani o zdrowotnych warunkach uczestnictwa w Programie. Zdarzało się, że na badania lekarskie zgłaszały się osoby ze znacznymi ograniczeniami ruchowymi (korzystanie z kuli) lub nawet po kilku udarach. Odnieśliśmy wrażenie, że kandydaci traktowali Program jako ćwiczenia rehabilitacyjne. Szkolenie trenerów odbyło się 29 sierpnia 2018 w Toruniu. Uczestniczyło w nim 31 trenerów.

Wyniki oceny sprawności fizycznej

Badania sprawności fizycznej

Badania sprawności fizycznej przeprowadzono dwukrotnie. Pierwsze badanie, przed rozpoczęciem programu treningowego, odbyło się na przełomie sierpnia i września 2018 roku. Drugie badanie, po zakończeniu programu treningowego, wykonano w grudniu 2018 roku. A. Badania antropometryczne

Analizę poszczególnych komponentów składu ciała przeprowadzono metodą bioimpedancji na wadze TANITA SC330. U większości badanych stwierdzono nadmiar tkanki tłuszczowej, a średnia dla całej grupy wynosiła aż około 36% masy ciała. Potwierdzają to również inne mierzone wskaźniki – BMI oraz wielkość obwodów (biodrowego i w tali). Wskazuje to, na bardzo istotny problem jakim jest nadwaga w tej grupie wiekowej. Po trzymiesięcznym okresie ćwiczeń nie zaobserwowano praktycznie żadnej zmiany tego parametru. Jest to zgodne z wynikami wielu prac naukowych, że ćwiczenia fizyczne w bardzo małym stopniu wpływają na utratę nadmiaru tkanki tłuszczowej. Za skuteczną metodę uważa się jedynie zmianę nawyków żywieniowych. Innym zauważonym problemem jest bardzo niska całkowita zawartość wody. Wydaje się, że nieomal u wszystkich uczestników może to być stan chronicznego odwodnienia. B. Sprawność fizyczna

Ocenę sprawności fizycznej uczestników Programu przeprowadzono z wykorzystaniem zmodyfikowanego testu FULERTON wprowadzonego przez dwie amerykańskie badaczki Jessie Jones i Robertę Rikkli. Pozwala on na ocenę u badanych cech siłowych i szybkościowych oraz równowagi i gibkości – parametrów istotnych dla zapobiegania upadkom. Przeprowadzona analiza wyników wykazała, że dla każdej z analizowanych prób zanotowano poprawę wyników po trzymiesięcznym okresie treningowym.

Przeprowadzona analiza wyników wykazała, ze dla każdej z analizowanych prób zanotowano poprawę wyników. Nastąpiła wyraźna poprawa siły mięśni kończyn dolnych badanych, a w szczególności siły mięśnia czworogłowego uda, gdyż wzrosła liczba powtórzeń w „30. sekundowym teście wstawania”. Zaobserwowano również wzrost siły zginaczy kończyn górnych ocenianych w teście „zginania w stawie łokciowym”. Jedynie wzrost siły ścisku dłoni był niewielki. Poza siłą, bardzo istotnym parametrem dla zapobiegania upadkom jest równowaga, którą oceniano bezpośrednio w teście „stanie z zamkniętymi oczami”. Ale również wykonanie dynamicznych prób: „wstawanie na czas” i „wstań i idź 2.5 metra”, wymagało zachowania równowagi przez badanych. Wyniki we wszystkich tych testach uległy wyraźnej poprawie po okresie treningowym. Podobnie, nastąpiła poprawa gibkości oceniana w próbach „zasięg za plecami” (gibkość obręczy barkowej) i „Siądź i dosięgnij” (badającej zakres ruchu odcinka lędźwiowego kręgosłupa i mięśni tylnej grupy uda). A dla próby „szybkości przemieszczania rąk” (tapping), oceniającej koordynację kończyn górnych, zauważalne jest skrócenie czasu wykonywania zadania. Zaobserwowane zmiany potwierdzają korzystny wpływ ćwiczeń fizycznych na sprawność fizyczną osób po 60 roku życia. Aby jednak te korzystne zmiany uległy dalszej poprawie, konieczne jest kontynuowanie treningów fizycznych, które powinny stać się stałym elementem stylu życia.

Badania psychologiczne

Badanie psychologiczne miało na celu przedstawić czy subiektywna ocena stanu zdrowia psychofizycznego badanych jak podejmowane przez nich zachowania zdrowotne zmienią się po udziale w programie. A. Kwestionariusz GHQ28

Przed rozpoczęciem Programu badani słabo oceniali swój stan zdrowia psychofizycznego (20 pkt /24 pkt możliwe). Jednak mimo słabej oceny swojej formy badani nie odczuwali żadnych dolegliwości, które mogłyby wskazywać na rozwój depresji. Pod koniec trwania Programu, wynik ogólny jak i wyniki we wszystkich skalach uległy zmianie. Obserwuje się spadek w ogólnym samopoczuciu jak i w każdym wymiarze: somatycznym, niepokoju i bezsenności, funkcjonowaniu i depresji. Mimo, iż wyniki drugiego badania i tak mieszczą się w wartościach wysokich, to jednak zauważalna zmiana pozwala domniemać, że w momencie kontynuacji systematycznej aktywności fizycznej pozytywny trend się utrzyma. B. Inwentarz zachowań zdrowotnych IZZ

Badana grupa w pierwszym pomiarze deklarowała, że podejmuje na co dzień zachowania zdrowotne, które mają się przyczynić do poprawy zdrowia i przedłużenia sprawności: utrzymują prawidłowe nawyki żywieniowe: starają się unikać przetworzonej żywności, soli i nadmiaru cukru, smażonych tłustych potraw. Wybierają pełnoziarniste pieczywo, warzywa i owoce i dbają o regularność i jakość posiłków. Ponadto są nastawieni pozytywnie do życia, starają się unikać stresujących sytuacji, dbają o życie towarzyskie. Deklarują także wysoką świadomość konieczności regularnych badań i systematycznego przyjmowania zaleconych lekarstw. Większość (ok. 97% nie pali tytoniu). Jednak analizując poszczególne pozycje testu, można stwierdzić, że dbałość badanych o wypoczynek i higieniczny sen jest niewystarczająca. Nieznaczne zmiany odnotowane w drugim badaniu względem pomiaru początkowego są trendem pozytywnym zwarzywszy na fakt, iż u 120 osób (23% badanych) odnotowano znaczną poprawę we wszystkich ocenianych parametrach – połowa z nich uzyskała wyniki maksymalne (120 pkt). Okres starości jest trudnym okresem zarówno dla zdrowia fizycznego jak i psychicznego. Codzienne życie i obowiązki z wiekiem stają się coraz większym wyzwaniem. Samoocena jakości życia seniorów, w dużej mierze, zależy właśnie od stanu zdrowia, sprawności, samodzielności i życia towarzyskiego jak i rodzinnego. Udowodniony wpływ regularnej i odpowiedniej do wieku i stanu zdrowia aktywności fizycznej jest jednym z głównych działań profilaktycznych i zdrowotnych zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia. Obserwowane pozytywne zmiany, mimo iż są niewielkie potwierdzają ogólną wiedzę na temat znaczenia aktywności fizycznej w życiu człowieka. Kontynuacja regularnej aktywności fizycznej i skrupulatne podejmowanie zachowań zdrowotnych przez uczestników Programu powinna przynieść dalsze pozytywne efekty.